کد مطلب:43761 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » خانواده و زندگي

شخصي ناراحت است كه پدر و مادرش هميشه فحش و ناسزا ميگويند و حتي از فحش دادن به بچههاي خود ابايي ندارند و با آنها رفتار بدي دارند. اكنون اين شخص كه فرزند آنان است نميداند چه كند. او چندين مرتبه به نصيحت ديگران گوش داده و مدت كوتاهي صبر و تحمل كرده و يا گاهي آنها را نصيحت كرده است ولي گاهي اوقات مجبور ميشود كه با آنها جر و بحث كند اما هيچ يك از اين راهها مؤثر واقع نشده است و آنها هم چنان بدون هيچ شرم و حيايي فحشهاي زشت ميدهند. لطفا بگوييد چه كند و با آنها چگونه رفتار كند؟

قرآن كريم در موارد متعددي احترام و احسان به پدر و مادر را توصيه فرموده است كه از آن جمله ميتوان به آيات: 23،24 اسرأ و 14،15 لقمان و 14،32 مريم و 83،180،215 بقره و 15 احقاف، 36نسأ، 151انعام، 41ابراهيم و 28نوح اشاره كرد كه در آيات 23 و 24 اسرأ ميخوانيم: و پروردگارت حكم كرد كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكي كنيد. اگر يكي از آن دو يا هر دو به سن پيري رسيدند (و موجب رنج و زحمت شما شوند) به آنها اف (كوچكترين كلمة ناراحت كننده) نگو و كمترين اذيتي به آنها نرسان و با احترام با آنان سخن بگو. هميشه بالهاي رحمتت را با تواضع و فروتني براي آنها بگشا و بگو پروردگارا! چنانكه پدر و مادر مرا از كودكي به مهرباني پروردند، تو در حق آنها رحمت و مهرباني فرما.(جهت اطلاع بيشتر رجوع كنيد به: تفسير آيات مذكور از تفاسير معتبر مانند تفسير الميزان علامة طباطبايي و تفسير نمونه، مكارم شيرازي و...)

اطاعت از پدر و مادر از دستورهاي قرآن كريم است، و خداوند متعال، انسان را به نيكي به پدر و مادر توصيه كرده; ولي در مورد شرك به ذات پاك خود، فرموده است: اگر پدر و مادرت كوشيدند كه به شرك روي آوري از آنها اطاعت نكن; چه اينكه با اين كار، به جهل و ناداني گرفتار خواهي شد. (عنكبوت،8)

در آية پانزدهم سورة لقمان نيز فرموده است: اگر پدر و مادرت خواستند وادارت كنند كه به خداوند شرك بورزي از آنان اطاعت نكن. بنابر اين، توصيه شده است كه با پدر و مادر در دنيا و امور دنيايي; به نيكي، نرمي، مدارا و به نحو پسنديده برخورد شود; البته از آخر آيه كه ميفرمايد: و اتبع سبيل من أناب روشن ميشود كه اگر پدر و مادر صالح بودند; از راه آنان پيروي كن و گرنه اطاعت از آنان در اموري كه بر خلاف دين باشد بر تو واجب نيست; بلكه بايد از راه كساني كه با خدا هستند; پيروي كني.(ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي;، ج16 ص 217.)

با توجه به جملة و ان جاهداك معلوم ميشود كه ممكن است پدر و مادر به گمان اينكه سعادت فرزند را ميخواهند تلاش كنند كه او را به عقيدة انحرافي خودشان بكشانند; امّا وظيفه، فرزندان آن است كه در برابر فشارها تسليم نشوند و عقيده به توحيد را با هيچ چيز معاوضه نكنند. و اين درست نقطة اعتدال است كه از نظر دنيا و زندگي مادّي با آنان مهربان باشي و از نظر اعتقادي و برنامة ديني، تسليم افكار و پيشنهادهاي غير ديني آنان نباشي.

در نهايت بايد گفت: در امور مستحب و در مسائل اجتماعي بايد رضايت پدر و مادر رعايت بشود; امّا در انجام واجبات و ترك محرمات، رضايت يا عدم رضايت آنان اعتباري ندارد.

هر پدر و مادري به فرزند خويش علاقهمند بوده، خير و صلاح او را خواهان است; در نتيجه سرزنشها و نفرينهاي آنها در اغلب موارد صورت ظاهر دارد; بدين معنا كه يا به جهت تربيتي ـ درست يا نادرست ـ چاره را در اين كار ديدهاند و يا بر اثر بيحوصلگي و خستگي و مراعات نكردن حال آنها از سوي فرزندان، چنين روشي را اتخاذ كردهاند كه در هر دو صورت چهره واقعي ندارد; بنابراين در درجة اول در برابر چنين رفتاري بايد صبر و گذشت و بردباري داشت و به هيچ وجه نبايد به مقابله به مثل و يا دوري از آنها روي آورد و در مرحلة بعد ميتوان به صورت ملايم و مؤدبانه آن چنان كه حرمت آنها محفوظ بماند، از خود دفاع كرد. در ضمن يادآور ميشويم كه نفرينهايي كه ناحق باشد، در درگاه الهي پذيرفته نشده و جاي هيچ نگراني نيست.

اما دربارة برخورد با ناسزاهايي كه پدر و مادر به فرزندشان مرتكب ميشوند; با توجه به مطالب گذشته واضح شد كه پدر و مادر هر چند به دشنام و ناسزا گفتن، پافشاري كنند، فرزند هرگز اجازة مقابله به مثل يا جرّ و بحث با آنان را ندارد; اين به آن معناست كه اگر راه هايي كه به شما پيشنهاد ميشود، مؤثر نيفتاد، تنها راه شما تحمل، صبر و استقامت است اكنون راه هايي را كه به نظر ميرسد در ترك دشنام دادن آنان مؤثر باشد، به قرار زير است:

1. شخص بايد بيش از پيش سعي كند آداب اسلام را دربارة برخورد با پدر و مادر رعايت كند، يعني اگر تاكنون تنها در برابر دشنامهاي آنان سكوت كرده، پس از اين به اين مقدار اكتفا نكند، بلكه با بوسيدن دست و صورت آنان از روي محبت و ادب و استفاده از كلمات بسيار مؤدبانه ـ كه كمتر معمول است ـ اطاعت از درخواستهاي آنان بدون تأخير و آن گونه كه آنان راخرسند ميسازد، جلوتر از آنان راه نرفتن، پشت به آنان ننشستن به نماز و معنويات اهميت دادن، نظر آنان را به خود و خوبيها جلب كند. اين گونه رفتارها باعث ميشود كه يا در اصل برخورد خود با همه تجديد نظر كنند و يا دست كم برخوردشان را نسبت به فرزندشان عوض نمايند، زيرا رعايت آداب اسلامي و فرمانهاي خداوند متعال، نوعي وقار و بزرگي و ابهت به انسان ميدهد كه ديگران را سخت تحت تأثير خود قرار ميدهد; در برخورد با عالمان بزرگ و پرهيزكار، اين حالت را ديده باشد و سعي كند درجة ضعيفي از آن را براي خود ايجاد كند.

2. شخص ميتواند با بيان روايتهايي كه از پيامبر9 و امامان معصوم: دربارة زشتي دشنام و عذابهاي دشنام دهنده، وارد شده است، پدر و مادر خود را متوجه عمل زشت دشنامگويي كند و از طرف مقابل آنان را شيفتة سخن خوب گفتن ـ كه سيرة امامان: بوده است ـ بنمايد. برخي روايات در اين باره عبارتند از:

1. شخص فحش گو و هرزه زبان ايمان ندارد;

2. بهشت بر فحش دهنده حرام است;

3. هرزه گويي و پرده دري از شعبههاي نفاق است;

4. چهار نفرند كه اهل دوزخ از آنها در اذيتند; يكي از آنها مردي است كه پيوسته چرك از دهان او خارج ميشود و آن شخصي است كه در دنيا فحش گو بوده است;

5. از شرار بندگان كسي است كه مردم به خاطر فحش گويياش از همنشيني با او كراهت داشته باشند;

6. فحش دادن به مؤمن، موجب فسق است.

7. هر كه مردم از زبان او بترسند، در آتش خواهد بود.(معراج السعادة، ملااحمد نراقي، ص 258 ـ 259، نشر هجرت.)

3. يكي از علت هايي كه سبب ميشود انسان هايي كه عادت به به فحش دارند، ناسزا بگويند، غضب و ناراحتي شديد است; توصيه ميشود تا جاي ممكن شخص نگذارد پدر و مادرش ناراحت شوند و به حالت خشم و غضب برسند، و دربارة فرو خوردن خشم هنگام ناراحتي، آيات قرآن را به آنان تذكر دهد، مانند آن جا كه خداوند فرو خوردن خشم و كنترل خود را از علامتهاي اهل تقوا بيان ميفرمايد: الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّآءِ وَالضَّرَّآءِ وَالْكَـَظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ;(آل عمران،134) ]پرهيزكاران[ همانها ]هستند[ كه در توان گري و تنگدستي، انفاق ميكنند و خشم خود را فرو ميبرند.

بيشك به كارگيري اين توصيه ها به پدر و مادر كمك ميكند، تا از سخنان زشت بپرهيزند، امّا به طور قهري مدتي به طول ميانجامد تا شخص نتيجة فعاليتهاي خود را ببينيد، در طول اين مدّت انسان بايد به توصية قرآن كريم عمل نمايد و سخنان آزاردهندة آنان را كريمانه و بزرگوارانه تحمّل كند كه اين مقام كساني است كه خداوند بهشت جاودان را به آنان وعده داده است: وَ الَّذِينَ لاَيَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذَا مَرُّواْ بِاللَّغْوِ مَرُّواْ كِرَامًا ;(فرقان،72) و كساني كه شهادت به باطل نميدهند و هنگامي كه با لغو و بيهودگي برخورد كنند، بزرگوارانه از آن ميگذرند.